Hilabetea: uztaila 2024

Gestalt Terapia: zikloak ixteko artea.

Modeloa: Carlota Wetzel. Argazkia: Marc Wetzel.

Gida & Ocio Lleida, 2005eko apirila.

Sendatzea.

Gestalt Terapia: zikloak ixteko artea.

Askok dauzkagu nola amaitu ez dakizkigun geure bizitzako zikloak. Gure haurtzaroko gertakari traumatikoak, familia-dinamika jakin batzuek, gure heziketa edo hazketaren gabeziak edota gehiegikeriak, tratu txarrak, galerak, eta abar, etorkizunean, derrigortasunak, mendekotasunak eta depresioak sor diezazkiguketenak. Gestaltek gure ereduez eta guk geuk sortu dugun pertsonaiaz jabetzera gonbidatzen gaitu, eta zikloak modu egoki batetan ixten laguntzen digu. Erakusleiho baten aurrean gaude eta gustatzen zaigun zerbait ikusten dugu. Zer gertatzen da gure arreta objektu horretan jartzen dugunean? Ikusi egiten dugula, lehen plano batetan hautematen dugula, baina ostean, atzeko plano bat dago, eta han egon daitezkeen edota gerta daitezkeen milaka gauzaren testuinguru bat dago hain zuzen ere: erakusleihoan askoz objektu gehiago daude, denda barruan jendea dago, aldamenetik igarotzen den jendea, geltokian gelditzen den autobus bat, izkina batean berriketan dauden bi gizonezko… Azken baten, atzealdetik edo testuingurutik gure arreta bereganatzen duen forma bat agertu da eta orain, lehen planoan dago.

Gestalt terapia, atzeko plano eta formen nozio honetan oinarritzen da, gure beharrak nola asetzen ditugun azaltzeko. Adibidez, pertsona bat egarri da. Hori da forma: atzealdetik lehen planora pasatu den behar izan bat. Premiazkoa da agerpen fisiko gisa sortu den egarri hori asetzea. Berehala, pertsonak kontzientzia hartzen du: «Egarri naiz». Aktibatu egiten da eta ura lortzeko mugitu egiten da. Azkenean lortzen du, edaten du eta beharra asetzen du. Egarriaren zikloa edo “forma” itxi da. Hau dena terapia honen adierazgarri argi bat da. Gestaltek “forma edo konfigurazioa” esan nahi du, eta bere helburua jendeari zikloak ixten laguntzea da. Baina, batzuetan, amaitu gabeko zikloak ixtea ez da hain erraza izaten, egarriaren adibidean bezala: bizitzan itxi ezin izaten diren bizi-zikloak daude, agian umeak ginelako eta ez genekielako nola egin. Haurtzaroan bizitako zailtasunak eta haiei aurre egiteko erabilitako moduak, nola bete ez dakien barruko hutsuneak sor ditzakete pertsonarengan. Orduan hasten dira konpultsioak, mendekotasunak edota depresiora joten da… sintomak asko izan daitezke. Nola itxi ziklo hau?

Esperientziazko terapia bat.

Gestalt terapian gaixoa ez da bakarrik gertatzen zaionari buruz hitz egitera mugatzen. Terapeutak, lehenik eta behin, pazientea, bere arreta hona eta orainaldira ekartzera gonbidatzen du, bere sentsazioetara, bere gorputzera, bere keinuetara. Hortik aurrera, hainbat baliabide proposa diezazkioke sentsazio bati ahotsa emateko: «estutasun bat sentitzen dut bularrean», dio pazienteak. Terapeutak zerk zapaltzen duen ikus dezala proposatzen dio. Adibidez, harkaitz itzel bat izan daiteke. Pazienteak harkaitz horri ahotsa eman diezaioke. Ahotsa balu, zer esango luke? Horrela, Gestalt saio batean, esperientzia-terapia bat denez, gaixoa esperientzia hori bizitzera gonbidatzen da, eta ez bakarrik horretaz hitz egitera. Bizi duguna integratzeko hitzak ezinbestekoak diren arren, kontuz ibili behar dugu oinarrizkoa denetik aldendu ez gaitzaten, hizketan gertatzen ari denaren diskurtsoak eta ideologia egiteko joera dugu eta. Beraz, terapeutak ere bere arreta jarri behar dio pazienteak esperientzia hori nola bizi duen. Gestalten esaten da guk pertsonok bizitzako egoera ezberdinei aurre egiteko jarrerak hartzen ditugula, baina, askotan jarrera hauek benetan garenaren “faltsutzeak” izaten dira. Egoera bati, justizia posiziotik, jarrera diktatorialetik, salatzailetik, oldarkorretik, inbaditzailetik, biktimatik… aurre egiten dion pertsonaia bat sortu dugu. Baina benetan horrelakoak al gara ba? ala horrelakoak izatea komeni zaigu? Zentzu honetan, Gestaltek pertsona patroi hauetaz jabetzera eta bere erregistro guztiak ezagutzera gonbidatzen du, izan ere, aitortu eta onartu ondoren, erregistro guztiak baliabide bihurtzen dira eta.

Terapia baliabideak.

Imajina dezagun bere gurasoekin erlazionaturiko haurtzaroko eszenei buruz oraindik emozio gogorrak bizi dituen paziente baten kasua. “Arazoa” dagoenekoz bere gurasoak hilda daudela… Nola ixten da ziklo hori? Batzuetan gaixoa urteetan zehar bere barruan gordeta eta erreprimituta daukan guztia ateratzera gonbidatzea bezain erraza da (horregatik sentitzen du bularrean estutasuna).

Horretarako, Gestaltek baliabide ugari erabiltzen ditu, denak oso irudimen handikoak: teknika psikodramatikoak edo adierazgarriak, bistaratzeak, gidatutako fantasiak edo aulki beroaren eta aulki hutsaren teknika, beste askoren artean.

Horrela, gaixoa aulki beroan eser daiteke eta aita aulki hutsean jar dezake. Adierazi ezin izan dion guztia esateko ordua da. Gaixoak bere zama kentzen du… eta gero aulki hutsera mugitzen da, aitaren lekua hartuz.

Zer esango lioke bere aitak? Zer gertatzen zitzaion benetan? Agian ezin izango du saio bakar batean dena konpondu, baina gaixoak ikuspuntu berriez jabetzeko eta konturatzeko aukera izango du eta daraman zama arintzea lortuko du. Momentu honetan formak energia galtzen duenean, eta pixkanaka-pixkanaka, bigarren planora pasatzen denean, orduan zikloa itxiko da.

Testua: Joan Garriga (Bartzelonako Gestalt Institutuko zuzendaria).

Terapiak, ikastaroak eta prestakuntza Lleidan: Coaching Lleidan i Isuri Gestalt Lleidan. Chus Borrell Feliu.

Itzulpena euskarara: Fran Olea.

Guía & Ocio Lleida aldizkarian argitaratua. 2005 apirila. 39. zenbakia. 128. 129. orrialdeak.

Zer da iraganeko bizitzako terapia.

Gure hurbilketa terapeutikoa.

Iraganeko Bizitzen Terapia (IBT) edo gaztelerazko Terapia de Vidas Pasada (TVP), funtsean inkontzientea kontziente egitean datzan teknika psikoterapeutiko transpertsonal bat da. Hau gertatzen denean, maila inkontzientean ezkutatuta zeuden konpondu gabeko esperientzia traumatikoak kontzientziara azaleratzen dira. Esperientzia hauetan pertsonak beste gorputz batean eta beste garai batean identifikatu ohi direnez, eta gorputz horretan heriotza bera ere bizi izaten dutenez, teknika honi Iraganeko Bizitzen Terapia (IBT) izena jarri zitzaion.

Beraz, eta uste denaren aurka, IBT ez da berraragitzean oinarritzen, lan terapeutikoaren ondorioz sortzen diren iraganeko bizitzetan baino. Terapeutak gaixoak aurkezten duen sintoma sakonki lantzen baldin badaki, lan terapeutiko horren uneren batean, egungo bizitzaren esparruari ez dagokion esperientziaren batekin egingo du topo.

1970eko hamarkadan IBT era unibertsal batean eta masiboki hedatzen hasi bazen ere, kontuan izan behar da benetan mende bat baino gehiagoko garapena duela teknika honek. 1904an izan zen Parisko Eskola Politeknikoko administratzaile zenak, Albert de Rochas ingeniari koronelak, urte askotan hipnosi egoera sakonak ikertu ondoren, ondoz ondoko bizitzen fenomenoarekin topo egin zuenean. Rochas-ek prozesu honi memoriaren erregresioa deitu zion, eta oraindik gaur egun ere teknika hau identifikatzeko erabiltzen den termino bat da.

1978an, Morris Netherton doktoreak bere lehen liburua argitaratu zuen, bere izenburuan Iraganeko Bizitzen Terapia izena asmatuz (jatorrizko izenburua: Past Life Therapy). Egia esateko, izenburu hau liburua irakurtzeko eman zieten Kaliforniako unibertsitate bateko hirurehun ikasleren artean egindako kontsulta batetik atera zen. Unibertsitateko ikasle horiek izan ziren gehienbat, handik aurrera terapia hau identifikatuko zuen titulua aukeratu zutenak.

1988an, Brian Weiss doktoreak bere Bizitza asko, jakintsu asko liburua argitaratu zuen. Liburu hura mundu osoan zehar Iraganeko Bizitzen Terapiari behin betiko bultzada eman zion best-seller bat bihurtu zen.

Iraganeko Bizitzen Terapia, sendatzeko teknika transpertsonaltzat hartzen bada ere, egokiagoa da arimaren terapia gisa definitzea, mina edo zauria ariman baitago eta arima da sendatu behar dena eta. Eta oraindik zerbait gehiago gehitu dezakegu. Esaten genuen IBT funtsean inkontzientea kontziente egitean datzala. Orain, André Bretonek surrealismoa inkontzientearen hitzezko adierazpen espontaneo bat gisa definitu zuenez, eta Bretoneri jarraituz, IBT sendatzeko teknika surrealista bat dela ere esan genezake.

Nola funtzionatzen du Iraganeko Bizitzaren Terapiak?

IBTarekin lan egiterakoan hipnosiaren erabilera beharrezkoa dela zabaldu da; hala ere, ez da beharrezkoa hipnosira jotzea. Gure hurbilketa terapeutikoa arimaren harrapaketaren kontzeptuan oinarritzen da, eta gure esperientzia guztien erregistroa guk geuk dugula, baina erregistro hori kontzientzia fisikotik kanpo geratzen dela jakinda.

Arimarentzat, denborak ez du existitzen, arima betikoa da, beraz, arimarentzat duela berrogeita hamar, ehun edo hamar mila urte gertatutako edozein gertakari gertatu berri balitz bezala da.

Esperientzia batek emozionalki modu egokian konpondua izan ezin duenean, egoera traumatiko batean gertatzen den guztia bizi eta sentitu ezin denean, kontzientzia harrapatze bat gertatzen da, eta honek iraganeko bizitzentzat zein gaur egun gertatutako gertakarientzat balio du. Esperientzia hain ikaragarria eta jasanezina izan daitekeenez, ezinezkoa izango da maila fisiko, emozional eta mental batean gertatzen den guztiaren kontzientzia hartu eta sentitzea.

Gainera, une horietan heriotza gertatzen bada, arima gorputzik gabe geratzen denez, ezin izango du gertatzen ari den guztia prozesatzea amaitu. Arimaren dimentsioan energia gara eta konpondu gabeko minak eta emozioak ere energia dira. Gorputza behar dugu esperientzia horiek amaitu ahal izateko. Gorputzik ez badago esperientzia ezin izango da prozesatu eta amaitu.

Honek kontzientzia harrapaketa bat eragingo du. Batetik, gorputza hil egiten delako, eta bestetik, arimaren denboragabetasuna dela eta kontzientzian gertaera hori, amaigabeko ziklo batean harrapatuta geratzen delako. Gorputza hil egiten da, baina ariman esperientziak aurrera jarraitzen du eta kontzientzia harrapatuta dagoen esperientzia horren ondorioz agertzen dira pertsonak aurkeztu ditzakeen sintomak.

Pertsona batek igogailu batean sartu ezin duenean, estutasuna, itotzea eta hurbileko heriotzaren sentsazioak jasaten dituelako, bere buruaren beste zati bat, oraindik amaitu ez duen eta oraindik gertatzen ari den beste errealitate eta esperientzia batean itotzen dagoelako da. Itotzea, takikardia eta hurbileko heriotzaren sentimendua, gorputzik gabe gelditu zen esperientzian harrapatuta dagoen kontzientziaren zatiari, eta oraindik hilzorian dagoen edota handik irten nahian borrokan ari den zatiari dagozkio. Pertsonak ez du zer gertatzen ari den jakiteko modurik, hau guztia maila inkontzientean gertatzen delako, bere egungo kontzientzia fisikotik kanpo, baina sintomak eta sentsazioak benetan hiltzen balego bezala bizi ditu. Nolabait beste errealitate batean harrapatuta gaude, ez-ohiko errealitate batean, bi bizitza aldi berean biziko bagenitu bezala. Eta harrapatuta gauden beste errealitate horretatik egungo bizitzan sentitzeari utzi ezin diogun eta azalpenik ez dugun sintomak datoz. Baina beste errealitate hori hemen eta orain gertatzen ari da gure eguneroko bizitza bizi dugun aldi berean. Arrazoi honengatik, beste gorputz batean eta beste bizitza batean gertatutako gertakari batek, gure egungo bizitzan eragina izan dezake.

Behin hau ulertu ondoren, ez dagoela hipnosira jo beharrik konturatzen gara; ezta erlaxazio edo indukzio ariketa batera ere. Ez dago ezta denboran bidaiarik ere, arimarentzat denborak ez duelako existitzen eta den dena hemen eta orain gertatzen ari delako, baina hori bai, bi errealitate ezberdinetan. Eta gure kontzientziatik baztertuta dagoen beste errealitate hori ere hementxe dago gurekin, denbora guztian, baina maila inkontzientean gertatzen ari da bakarrik. Egin behar dugun guztia, maila inkontzientean gertatzen ari den esperientzia hori, kontzientzia fisikora ekartzea da. Hasieran esaten izan dugun bezala: inkontzientea kontziente egin.

Beraz, IBTa, funtsean, inkontzientearen errealitatean dagoenekoz gertatzen ari diren esperientziak kontzientzia fisikora ekartzean datza, gaur egungo gorputz fisikoaren hemen eta orainean terapeutikoki landu ahal izateko. Eta berdin dio iraganeko bizitza bateko gertakari bat bada, fetu bizitzarena, jaiotzakoa edota haurtzarokoa. Maila inkontzientean, bizipen guztiak aldi berean elkarrekin bizi dira eta terapian gaixoaren arimak sendatzeko behar duena azaleratuko du.

Saio terapeutiko batean, terapeutak pazienteari dagoenekoz maila inkontzientean gertatzen ari zaiona, kontzientzia fisikora ekartzen lagunduko dio. Behin kontzientziatik kanpo geratu zen esperientzia traumatiko hura, kontziente egin ondoren, pertsonak esperientzia hori, bertan balego bezala erreproduzitu dezan estimulatuko du. Argi dago pertsona guztiek ez dutela esperientzia hori modu berean biziko. Orokorrean, paziente gehienek oso sentsazio fisiko bizi eta sakonekin bizi izaten dute, baina badira oso mentalak edota arrazionalak direnak eta besteentzat bizitzeko naturala dena, zaila egiten zaienak.

Ahal den neurrian, pazienteari lagundu behar zaio ez-ohiko errealitatean gertatzen ari dena, bere gorputz fisikoan sentitzera. Hauxe da lan terapeutikoa egiten den unea. Saioan zehar, terapeutak pazienteari bere egungo bizitzan eragiten dioten erreakzio fisiko, emozional eta psikikoez jabetzen lagunduko dio eta sentsazio guzti horiek behin betiko amaitzen ere lagunduko dio.

Iraganeko bizi-esperientzia bat izanik, ezinbestekoa da bizitza horretan heriotza ere bizitzea, harrapaketa horretatik behin betiko irteteko.

Istorio bakoitzaren arabera, fetuaren bizitza, jaiotza edota lehen haurtzaroa lantzeak beharrezkoak izan daitezke. Batzuetan hau berez gertatzen da eta saio berean egin daitezke. Baina sarritan hurrengo saioetan egin beharko da. Pertsona batzuentzat, euren jaiotza, bizitzako esperientziarik traumatikoena izan zenez, baliteke soilik haurdunaldia eta erditzea landuz, jasaten duten arazoa konpontzea.

IBTrekin, terapia tradizional batean kontsulta arrazoi izan ohi diren baldintza edo gatazka emozional guztiak bideratu daitezke. Kontsultatzeko ohiko arrazoiak fobiak, beldurrak, larritasuna, antsietatea, segurtasunik eza, errudun sentimenduak, gizentasuna, insomnioa, aldaketa psikosomatikoak, buruko min kronikoak eta disfuntzio sexualak izaten dira, besteak beste, baita lotura emozionaletan zailtasunak, konpromiso afektiboei beldurra edota harreman gatazkatsuak.

Kontraesanak erlatiboak dira eta funtsean pertsona bakoitzaren araberakoak izaten dira. Ezin da gaitasun mentalak ahulduta edo aldatuta dauzkan pertsona batekin lan egin, ulermen intelektuala behar da lan terapeutikoa egiteko eta. Jakina, ezingo da ezta miokardioko infartu akutu bat edo etengabeko arritmiak dituen pertsona batekin ere lanik egin, baina zailtasunik gabe ohiko jardueretan jardun dezaketen pertsonekin ongi lan egin daiteke. Haurrei dagokienez, posible da haiekin lan egitea beti ere terapeutarekin harreman bat mantentzeko gai diren unetik aurrera, baina, egokiena profesionalak haurrekin lan egiteko esperientzia izatea eta IBTn trebatua izatea da.

Iraganeko Bizitzetako Terapiarekin jatorrizko sintomaren ebazpenetik haratago joan daiteke. Pertsonak, lan terapeutikoarekin koherentea bada, bere buruaz eta inguruko munduaz beste kontzientzia bat lor dezake.

Iraganeko Bizitzetako Terapiak bezeroari bere egungo egoeraren arrazoia ulertzen lagun diezaioke, bere egungo bizitzaren erantzukizuna hartzen, bizi dituen egoeren errurik inori leporatu gabe eta, azkenik, bizitza honen benetako helburua eta zentzua aurkitzen.

José Luis Cabouli medikua, 2017ko abuztua.
Euskarazko Itzulpena: Fran Olea.

Gaztelaniazko jatorrizko artikulurako esteka, Argentinako Iraganeko Bizitzetako Terapien Elkartearen webgunean, gazteleraz Asociación Argentina de Terapia de Vidas Pasada (AATVP):

https://www.aatvp.com/articulos/